T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 5. Ünite Demokratikleşme Çabaları (konu özeti)
Ataman Bey paylaştı. ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ DENEMELERİ
Demokrasilerin düzgün işleyebilmesi için birden fazla partiye gerek vardır. Mustafa Kemal bu nedenle çoklu parti için çalışmaların başlanmasını istiyordu. Ancak bu dönemde kurulan partiler çeşitli nedenlerden dolayı kapatıldı. Bu yüzden Mustafa Kemal döneminde çok partili hayata giriş denemeleri başarısız oldu.
Cumhuriyet Halk Fırkası
Mustafa Kemal meclis çatısı altında bütün grupları birleştirmeyi denedi. Bunu başaramayınca kendisi gibi düşünen arkadaşlarıyla birlikte "Anadolu ve Rumeli Müdafaayı hukuk" grubunu kurdu. Bu grup daha sonra Atatürk'ün emriyle Halk fırkası adını aldı. (9 Eylül 1923). Cumhuriyetin ilanından sonra ise ismi değiştirilerek Cumhuriyet Halk partisi oldu. Böylece cumhuriyet tarihinin ilk siyasi partisi kurulmuş oldu.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Bu parti, kurtuluş savaşında Atatürk'le aynı saflarda bulunmuş olan bir grup sivil ve asker tarafından kuruldu. Bu kişiler Kazım Karabekir (partinin başkanı) Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Adnan Adıvar'dı. Atatürk yeni kurulan partiyi olumlu karşıladı. Çünkü demokrasilerde çok parti olmalıydı. Aynı zamanda hükümetin denetlenmesi için de muhalefet partilerinin bulunması gerekliydi. Demokrasinin yerleşmesi için bu gerekliydi.
* Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci siyasi, ilk muhalefet partisidir.
* Ekonomide liberalizmi (serbest ekonomi) savunmuştur.
* Parti Programında ’˜dini inançlara ve fikirlere saygılı' olduğunun vurgulanması inkıl¢p karşıtlarının partide yer almasına neden olmuştur.
Kısa zamanda amacından sapan parti, aynı zamanda inkıl¢pları benimsemeyen kişilerin sığınabileceği bir yer durumuna geldi. Doğuda çıkan Şeyh Sait ayaklanmasında, partinin bazı yöneticilerinin de rolü olduğu gerekçesiyle, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı (3 Haziran 1925).
Serbest Cumhuriyet Fırkası
1929 yılında, Dünyada büyük bir ekonomik kriz yaşandı. Ülkemiz de bundan etkilendi. Hükümetin ekonomik programı bazı milletvekilleri tarafından eleştirildi. Mustafa Kemal "yeni bir parti kurulursa hükümet daha iyi denetlenebilir" diyordu. Bu amaçla yakın arkadaşı Fethi Okyar'a yeni bir parti kurmasını istedi. Böylece Türkiye'nin üçüncü partisi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası Fethi Okyar'ın başkanlığında kuruldu. (12 Ağustos 1930)
* Demokrasinin gereği olarak kurulan bu parti kısa sürede laikliğe karşı olanların toplandığı bir parti haline geldi.
* Fethi Bey, partinin devlet için tehlikeli olmaya başlaması üzerine partiyi kapatmak zorunda kaldı. (17 Kasım 1930)
Ataman Bey 2022-04-06 12:09:29 anında paylaştı.