T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 2. Ünite I. Dünya Savaşında Osmanlının Savaştığı Cepheler (konu özeti)

I. DÜNYA SAVAŞI'NDA OSMANLI DEVLETİ'NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

Kafkasya (Doğu) Cephesi
* Osmanlı Devleti'nin savaştığı ilk cephedir (22 Aralık 1914).
* Bu cephede Osmanlı Devleti, Ruslar ve onları destekleyen Ermenilerle savaştı.
* Cephe Almanların isteği üzerine açıldı.
* Cephenin açılma nedeni; Almanya'nın Bakü petrollerini ele geçirmek istemesi; Enver Paşa'nın Orta Asya Türklerini Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak istemesi.(Turancılık]
* Savaşı, kış şartlarının ağır olmasından dolayı Osmanlı Devleti kaybetti.
* Sonuçları; Ruslar, Muş, Bitlis, Erzurum ve Erzincan'ı ele geçirdiler;

İtilaf Devletleri Çanakkale'yi geçemediler ve Rusya'ya yardım gönderemediler. Bunun sonucunda Rusya'da ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı (Brest-Litowsk Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekildi (3 Mart 1918).

NOT: Daha sonra bu cepheye komutan olarak atanan M. Kemal, Rus ilerleyişini durdurdu, Muş ve Bitlis'i geri aldı

Kanal Cephesi

* Almanların isteği ile açıldı (14 Ocak 1915).
* Bu cephede Osmanlı Devleti İngilizlerle savaştı.
* Nedeni; Osmanlı Devleti'nin Mısır'ı geri almak istemesi; Süveyş Kanalı'nı ele geçirip, İngilizlerin Hindistan sömürgeleri ile bağlantısını kesmek istemesi.
* Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti (iklim koşulları, insan ve malzeme yetersizliği nedeniyle).


Irak Cephesi

* İngiltere'nin, Türk kuvvetlerinin Hindistan'ı tehdit etmesini önlemek,
* Bölgedeki petrol yataklarını ele geçirmek
* Rusya ile birleşip bölgedeki Türk kuvvetlerini etkisiz hale getirmek istemeleridir.
* İngiltere, Güney Irak'a ve Aden'e asker çıkardı. Ancak Kutül-Amare adı verilen bölgede Türk kuvvetleri tarafından durduruldu.
* Bölgeye yeni kuvvetler gönderen İngilizler Bağdat'ı ele geçirerek Musul'a kadar ilerledi.


Suriye - Filistin Cephesi

* Süveyş Kanalı'ndan kuzeye doğru ilerleyen İngiltere'yi durdurmak için açıldı. Türk ordusunun başında Alman General Liman Van Sanders bulunuyordu. Alman generalin başarısız olması üzerine cepheye gönderilen Mustafa Kemal İngiliz kuvvetleri karşısında Türk askerlerini esir düşmekten kurtardı.
* Bu cepheler Mondros Ateşkes Antlaşması ile kapandı.


Hicaz-Yemen Cephesi

* Nedeni; Osmanlı Devleti'nin İngiliz ve Arapların elindeki kutsal yerleri ele geçirmek istemesi.
* Osmanlı Devleti, İngiliz ve İngilizler tarafından kışkırtılan bazı Arap kabileleriyle savaştı.
* Bu cephelere yardım ulaştırılamaması sebebiyle Osmanlı Devleti başarılı olamadı

Çanakkale Cephesi

* Cephe İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır (1915).
* Nedeni; Çanakkale ve İstanbul Boğazları'nı alıp İstanbul'u ele geçirmek; Rusya'ya yardım götürmek; Anadolu ve Rumeli arasındaki bağlantıyı kesmek; Osmanlı'yı savaş dışı bırakmak.
* 18 Mart 1915'teki deniz harek¢tında hüsrana uğrayan İtilaf Devletleri 25 Nisan günü Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarmasıyla kara muharebeleri başladı. Burada da Türk ordusu tarihin en büyük savunmalarından birisini yaparak düşmana geçit vermedi.
* Rusya'ya yardım gönderilemediği için ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekildi (Rusya'da Bolşevik İhtilali çıktı, Çarlık
rejimi yıkıldı. 3 Mart 1918'de Brest-Litowsk anlaşması imzalandı ve Rusya savaştan çekildi)
* I. Dünya Savaşı uzadı ve geniş bir alana yayıldı.
* Bulgaristan İttifak Devletleri tarafına geçti.
* Yaklaşık 500 bin insan hayatını kaybetti.
* İtilaf Devletleri amaçlarına ulaşamadılar.
* Mustafa Kemal bu cephedeki başarılarından dolayı tanındı (Kurtuluş Savaşı'nda lider olarak kabul edilmesine neden oldu).
* Türklerin bu cephedeki başarıları diğer devletlere örnek oldu ve bu devletler bağımsızlık mücadelesi başlattı.

Galiçya - Makedonya - Romanya Cepheleri Osmanlının müttefiklerine yardım amacıyla savaştığı cephelerdir.

I. DÜNYA SAVAŞI'NIN SONA ERMESİ

1914'te başlayan I. Dünya savaşı dört yıl sürdü. Amerikan kuvvetlerinin savaşa girmesiyle Almanların batı cephesi çöktü. Böylece Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti'nin içinde yer aldığı İttifak Devletleri yenildi.


I. Dünya Savaşı Sonunda Yapılan Barış Antlaşmaları
* Versay Antlaşması: Almanya ile İtilaf Devletleri arasında
* Sen Jermen Antlaşması: Avusturya ile İtilaf Devletleri arasında
* Nöyyi Antlaşması: Bulgaristan ile İtilaf Devletleri arasında
* Triyanon Antlaşması: Macaristan ile İtilaf Devletleri arasında
* Sevr Antlaşması: Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.(10 Ağustos 1920)

ÖNEMLİ! Ancak İtilaf Devletleri I. Dünya Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'ni aralarında nasıl paylaşacaklarına karar veremediklerinden Sevr Antlaşması hazırlanıncaya kadar ön antlaşma olan Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzaladılar.


I. Dünya Savaşı'nın Sonuçları:
* ABD'nin savaşa girmesi ile savaş, İtilaf Devletleri lehine sonuçlanmıştır.
* Milyonlarca insan hayatını kaybetmiş, dünya barışı tehlikeye girmiştir.
* Avusturya-Macaristan, Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı, Alman İmparatorluğu yıkıldı.
* Litvanya, Çekoslovakya, Polonya, Macaristan, Türkiye devletleri kuruldu,
* Dünya barışını korumak için Cemiyet-i Akvam(Milletler Cemiyeti) kuruldu,
* Dünyaya faşizm, sosyalizm gibi düşünce akımları yayılarak, yeni yönetim şekilleri ortaya çıkmıştır.
* Dünyadaki siyasi ve askeri güç dengeleri değişmiştir.
* Dünya Savaşı'ndan en karlı çıkan devletler İngiltere ve Fransa oldu,


Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)

Bu ilkelerin yayınlanma amacı, dünya barışını sağlamak, ülkeler arası mücadelelere son vermektir. Wilson ilkelerine göre;
* Bütün milletler, kendi geleceğine kendisi karar verecektir.
* Dünya Savaşı'nda yenen devletler, yenilenlerden savaş ve toprak tazminatı almayacaktır.
* Dünya barışını tehdit eden silahlanmaya son verilecektir.
* Devletlerarası barışı sağlamak için Milletler Cemiyeti kurulacaktır.

Wilson ilkeleri görünürde dünya barışını sağlamaya yöneliktir. Fakat sömürgeci devletler bu ilkeleri kendi lehlerine çevirmişlerdir. Bunun yanında Wilson ilkelerine uymayarak, kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmişler ve dünya barışını tehlikeye sokmuşlardır.

Ataman Bey 2021-09-20 10:52:45 anında paylaştı.