Sosyal Bilgiler 7. Sınıf 4. Ünite Zaman İçinde Bilim - Türk İslam Devletlerinde Bilim ve Bilim İnsanları Kazanım Ders Notu 15

TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE BİLİM VE BİLİM ADAMLARI

Harezmi (780 ’“ 850)
* Harezm®, Harezm bölgesinin Hive şehrinde doğdu.
* Matematik alanındaki çalışmaları ile cebirin temelini oluşturmuştur.
* Cebir sözcüğü de Harezm®'nin "El'Kitab'ül-Muhtasar fi Hısab'il Cebri ve'lMukabele" (Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap) adlı eserinden gelmektedir. Bu eser aynı zamanda doğu ve batının ilk müstakil cebir kitabı olma özelliğini taşımaktadır.

Farabi (870 ’“ 950)
* Farabi, Farab şehrinde doğduğu için Farabi (Farablı) diye anılır.
* Batı kaynaklarında "Alpharabius" adıyla bilinir.
* Felsefe alanında önemli çalışmalar yapmıştır.
* Farabi insanı tanımlarken "¢lem büyük insandır; insan küçük ¢lemdir." Diyerek bu iki kavramı birleştirmiştir. İnsan ahlakının temeli, ona göre bilgidir; akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır.

Biruni (973 ’“ 1043)
* El Biruni, Merkez® Asya'da tarihi bir bölge olan Harezm®'de doğdu.
* Batı'da "Aliboron" adıyla bilinen Biruni'nin yapıtları birçok Batı diline çevrilmiştir. Biruni, hiçbir eserinde tek bir bilime veya konuya bağlı kalmadan bilimi tek bir bütün olarak gören bir ansiklopedisttir.
* El Biruni'nin eserlerinin sayısı yüz seksen civarındadır. Yetmiş adet astronomi ve yirmi adet de matematik kitabı bulunmaktadır. Tıp, biyoloji, bitkiler, madenler, hayvanlar ve yararlı otlar üzerinde bir dizin oluşturmuştur. Ancak bu eserlerden sadece yirmi yedisi günümüze kadar gelebilmiştir.
* El Biruni, astronomi üzerine yaptığı en iyi çalışmayı Gazneli Mahmut'un oğlu Sultan Mesut'a sundu. Sultan Mesut da bunun üzerine kendisine bir fil yükü gümüşü hediye edince, "Bu armağan beni baştan çıkarır, bilimden uzaklaştırır." diyerek bu hediyeyi geri çevirdi.

İbn-i Sina (980 ’“ 1037)
* İbni Sina Buhara şehrinde doğdu.
* Batı kaynaklarında "Avicenna" adıyla bilinir.
* İbni Sina, Değişik konular üzerine 240'ı günümüze gelen 450 kadar makale yazdı. Elimizdeki yazıların 150 tanesi felsefe 40 tanesi de tıp üzerinedir.
* Eserlerinin en ünlüleri felsefe ve fen konularını içeren çok geniş bir çalışma olan Kitabü'ş-Şifa (İyileşme Kitabı) ile El-Kanun fi't-Tıb (Tıbbın Kanunu).
* Tıbbın Kanunu adlı eseri ortaçağ üniversitelerinde der kitabı olarak okutulmuştur.

Ali Kuşçu (1403 ’“ 1474)
* Ali Kuşçu, Semerkant'ta doğdu.
* Asıl adı Ali Bin Muhammed Türk gökbilimci, matematikçi ve dilbilimcidir.
* Babası, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için, ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur oldu.
* Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Ali Kuşçu, Uzun Hasan'ın sözcülüğünü (elçiliğini) yaptıktan sonra Mehmet'in davetiyle İstanbul'a geldi.
* Osmanlı - Akkoyunlu sınırında II. Mehmet'in emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Ayasofya medresesine müderris oldu.

Takiyüddin (1521 ’“ 1585)
* Takiyüddin, Şam'da doğdu.
* Arap asıllı Osmanlı gökbilimcisi, matematikçisi ve mühendisidir.
* II. Selim tarafından saray müneccimbaşılığına atandı. 1574 yılında Galata Kulesi'nde gözlem çalışmalarına başlamıştır. Sokullu Mehmet Paşa'nın desteği ve padişah III. Murat'ın fermanıyla 1577 yılında Tophane sırtlarında Tak®yüdd®n'in yönetimi altında bir gözlemevi kurulmuştur.
* Takiyüddin'e ait el yazmalarının bir bölümü Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nde bulunmaktadır.

P®r® Reis (1465 -1553)
* Kanun® döneminde yaşamış ünlü Osmanlı denizcisidir.
* Derlediği denizcilik notlarını Kitab-ı Bahriye adlı eserinde bir araya getirmiştir.
* Ayrıca 16. yüzyılda Dünya haritasını gerçeğe yakın bir şekilde çizmiştir. Dünya haritası ve Kuzey Amerika haritasının çizimlerindeki mükemmellik, tüm dünyada h¢len hayret ve hayranlık uyandırır.

El Cezer® (1136-1206)
* Mekanik mühendisliği ve fizik alanlarında çalışmalar yapmıştır.
* Robot bilimi üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınmıştır. Tarihteki ilk robot örneklerini yaptığı kabul edilmektedir.
* Su ile çalışan mekanik saatler, müzik otomatları, su çıkarma makineleri gibi çeşitli robotların çizimlerini ve nasıl yapılacaklarını anlattığı Kitab-ül Hiyel adlı eseri çok önemlidir.
* Otomatik çalışan su makinesi, filli su saati, saz çalan robot ve pompa otomatı robotlarını tasarlamış ve yapmıştır.

İbn-i Heysem
* Görme, optik ve ışık alanında bilime büyük katkılar sağlamıştır.
* Tarihin en önemli bilim insanlarından biriydi.
* İbn-i Heysem, baş yapıtı kabul edilen Optikler Kitabı'nın yanı sıra astronomi, felsefe, sayı teorisi ve geometri üzerine eserler yazdı.

Melis Akyürek 2021-02-21 22:00:07 anında paylaştı.