SOSYAL BİLGİLER 7. SINIF 2. ÜNİTE KÜLTÜR VE MİRAS BEYLİKTEN CİHAN DEVLETİNE KAZANIM DERS NOTU 5

🤨 Moğollar Kösedağ Savaşında Anadolu Selçuklu Devletini yenilgiye uğratınca Anadolu'da otorite boşluğu meydana geldi. Bu olay sonucunda Anadolu'nun çeşitli bölgelerine yerleştirilen Türkmen boyları bağımsızlıklarını ilan etti. Bu durum Anadolu siyasi birliğinin bozulduğunu gösterir.

OSMANOĞULLARI BEYLİĞİ
Kısa sürede cihan devleti olacak olan Osmanoğulları beyliği Oğuzların Kayı boyuna mensuptur. Kayı boyu Malazgirt savaşından sonra Ertuğrul Gazi öncülüğünde Anadolu'ya giriş yaptı. Kayıları Anadolu Selçuklu sultanı 1. Al¢eddin Keykubat önce Ankara Karacadağ'a ardından Söğüt ve Domaniç'i yerleştirdi. Ertuğrul Gazi'den sonra yerine geçen oğlu Osman Bey, Türkiye Selçuklu Devleti'nin zayıflaması üzerine 1299 yılında bağımsızlığını ilan etti.

🧐 Söğüt ve Çevresinin Osmanlı Beyliği'ne Sağladığı Avantajlar:

🧐 Ekonomik Avantajları: Bölge Bizans'ın önemli şehirlerine komşu ve önemli ticaret yolları üzerindedir. Bundan dolayı Osmanlı beyliği buradaki ticaretten gelir elde etmiştir.

🧐 Siyasi Avantajları: Beyliğin kurulduğu sırada Anadolu ve Balkanlarda güçlü bir devlet yoktu. Komşu olduğu Bizans İmparatorluğu da tekfurlarına dahi söz geçiremez durumdaydı. Bu nedenlerden dolayı Osmanlı kısa sürede büyüme sağlamıştır.

🧐 Coğrafi Avantajları: Anadolu'daki diğer beylikler topraklarını genişletebilmek için birbiri ile mücadele ederken Osmanlı Bizans sınırında bulunduğu için Bizans imparatorluğu ile mücadele etmiştir. Bu nedenden dolayı Gaza ve Cihat yapmak isteyen birçok kişi Osmanlı bünyesine katılmıştır.

🤓 Osmanlı Beyliğinin Kısa Sürede Büyümesinin Nedenleri :

🤓 Bizans sınırında bir uç beyliği olarak kurulması. (Bizans'a karşı gaza ve cihat yapmıştır.)
🤓 Bizans'ın eski gücünde olmaması. Tekfurlarına söz geçirememesi Halkına baskı yapması.
🤓 Balkanlarda ve Anadolu'da güçlü bir devletin olmaması.
🤓 İlk başta Anadolu beylikleri ile iyi geçinmesi
🤓 Uyguladığı İstimalet politikası sonucu Yönetimi altında bulunan halka hoşgörü ile davranması sonucu halkın Osmanlıyı benimsemesi.
🤓 Yetenekli padişahların başa geçmesi.
🤓 Şeyh Edebalının, Esnaf teşkilatı olan ahilerin desteğini alması ve ticaret yolları üzerinde kurulması.
🤓 Uyguladığı isk¢n politikası sonrası Fethettiği yerlere Moğol baskısından kaçan Türkmenleri yerleştirmesi.

OSMAN BEY DÖNEMİ (1281-1324)
Ertuğrul Beyin Gündüz, Saru Yatı (Savcı) ve Osman (Ataman) adında üç oğlu vardı. Osman Gazi yaşça kardeşlerin en küçüğü idi. Ancak atılganlığı ve lider karakteriyle ön plana çıktığı için Ertuğrul Gazi'nin sağlığında babasının vekilliğini yapmaya başlamıştı. Babasının ölümü üzerine 1281 de beyliğin başına geçti.

😏 Osman Gazi 1288'de İznik İstanbul arasındaki ticarette önemli yere sahip olan Karacahisar kalesini fethetti ve burayı kendisine merkez edindi.
😏 Bizanslı tekfurlara karşı gaza başlatan Osman bey İnegöl, Bilecik, Yarhisar ve Yenişehir'i aldı.
😏 1299 da kendi adına hutbe okutarak bağımsızlığını ilan etti.
😏 İlk Osmanlı parası bu dönemde bastırıldı.
🤓 1302 yılında büyük bir Bizans ordusu ile Osmanlılar arasında Koyunhisar (Bafeon) Savaşı yapıldı. Bu savaş Bizans ordusu ile Osmanlılar arasında yapılan ve kazanılan ilk savaştır. (Tarihçi Halil İnalcık'a göre devletin kuruluş tarihi bu savaşın kazanılma tarihi olan 1302 dir.)

ORHAN BEY DÖNEMİ (1324-1362)

🤓 Bursa ve İznik'i fetheden Orhan Bey Bursa'yı başkent yaptı.
🤓 Maltepe (Palekenon) savaşında Bizans'ı yenilgiye uğrattı ve İznik ve İzmit'i aldı.
🤓 İznik'te ilk Osmanlı medresesini açtı ve buraya müderris olarak ünlü alim Davut-u Kayseri'yi atadı. (Eğitime verilen önemi gösterir.)
🤓 Karesioğulları beyliğini alarak ilk defa bir beyliği Osmanlı topraklarına kattı. Bununla
🤓 Anadolu siyasi birliği sağlanması yolunda ilk adım atıldı,
🤓 Osmanlı karesi donanmasını alarak ilk donanama sahibi oldu.
🤓 Donanma sayesin de Rumeli'ye geçiş kolaylaştı.
🤓 Rakipleriyle taht mücadelesine giren Bizans İmparatoru Kantakuzen (Kantakuzın) Orhan Bey'in yardımı ile tahtını korumayı başardı. Karşılığında ise Gelibolu'da küçük bir kale olan Çimpe'yi Türklere verdi. Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki ilk toprağı olan bu küçük kale yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Avrupa yönüne yapılacak seferler için burası önemli bir üs vazifesi gördü.
🤓 Oğlu Süleyman Paşa fetihlere devam etti ve Rumeli'nin büyük bölümünü fethetti. Fethedilen yerlere isk¢n politikası ile Anadolu'dan gelen Türkmenler yerleştirildi.
🤓 Öncesinde gönüllülük esasına dayanan ordu fetihlerin artması ile Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli orduyu kurdu.
🤓 Sistemli bir yönetim sistemi kurmak isteyen Orhan Bey İlk kez divan teşkilatını kurdu.
🤓 Bu dönemde yapılanlar beylikten devlete geçildiğini gösteriyor.

I. MURAD HÜDAVENDİGAR DÖNEMİ (1362- 1389)

😎 Edirne'yi 1363 yılında alarak başkent yaptı.
😎 Haçlılar ile yapılan ilk savaş olan Sırpsındığı Savaşı'nı kazandı.
😎 Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla Kütahya'yı, Hamitoğullarından parayla Isparta ve çevresini aldı.
😎 1. Kosova Savaşı'nda haçlıları yendi (1389). Ancak savaş alanını gezerken bir Sırp askeri tarafından şehit edildi.
😎 Osmanlıda İlk defa "sultan" unvanını kullandı.
😎 İlk defa Tımar Sistemi'ni uyguladı.
😎 Devşirme Sistemi'ni ve Yeniçeri Ocağı'nı kurdu.

I. BEYAZiD (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389- 1402)

🤨 İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.
🤨 İstanbul'u kurtarmak için gelen Haçlıları Niğbolu Savaşı'nda (1396) yendi.
🤨 Anadolu Türk siyasi birliğini büyük oranda sağladı.
🤨 Anadolu Hisarı'nı (Güzelce Hisar) yaptırdı.
🤨 Timur ile 1402 yılında yaptığı Ankara Savaşı'nı kaybetti ve esir düştü.
🤨 Osmanlı Devleti'nde 11 yıl süren Fetret (duraklama) Devri (1402-1413) başladı.
🤨 Fetret Devrinde Yıldırım Beyazid'in oğulları arasında taht kavgaları meydana geldi.
🤨 Anadolu beylikleri tekrardan bağımsızlığına kavuştu ve siyasi birlik tekrardan bozuldu.
🤨 Rumeli'de yaşayan halk uygulanan hoşgörü politikasından dolayı bağımsız olmadılar.
🤨 1. Mehmet'in (Çelebi) tahta geçmesi ile bu dönem sona erdi.

I. MEHMED (ÇELEBİ) DÖNEMİ (1413- 1421)

🧐 Kardeşleri arasından Taht mücadelesini kazanarak Fetret Devri'ne son verdi ve devlette düzeni sağladı.
🧐 Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu olarak da kabul edilir.
🧐 Bu dönemde Osmanlı tarihinin ilk deniz savaşı Venediklilerle yapıldı.
🧐 Amcası tarafından çıkartılan Düzmece Mustafa İsyanını bastırdı.
🧐 Kaybedilen toprakların bir kısmını geri aldı.

II. MURAD DÖNEMİ (1421- 1451)

🤪 İstanbul'u kuşattı fakat alamadı.
🤪 Anadolu'da düzeni sağladıktan sonra Macarlarla 1444 yılında Edirne-Segedin Antlaşması'nı imzalayarak tahtı 12 yaşındaki oğlu II. Mehmet'e bıraktı.
🤪 Avrupalı devletler anlaşmayı bozunca oğlunun da ısrarı ile tekrar tahta geçti.
🤪 1444 yılında Varna Savaşı'nda Haçlı ordusunu bozguna uğrattı.
🤪 1448 II. Kosova Savaşı'nda intikam isteyen Haçlıları tekrar yendi. Bu savaş ile Avrupalıların Türkleri Balkanlardan çıkarma ümidi kalmadı.

OSMANLI'DA TOPLUMSAL VE EKONOMİK YAPI

🙄 Devletin sınırlarının genişlemesinde ve fetihlerin gerçekleşmesinde güçlü ekonomik ve toplumsal yapının katkısı büyüktür
🙄 Osmanlı Devleti'nde yönetici ve asker® sınıf dışında kalan kesime "reaya" denirdi. Kasaba ve şehirlerde oturan ticaretle uğraşan tüccarlar, meslek sahibi olan esnaflar ile köylüler ve konargöçerler bu gruba dahildi.
🙄 Osmanlı Devleti'nin büyük bir siyasi güç olmasında Ahi teşkilatının önemi büyüktür. Hem toplumsal barış ve yardımlaşma hem de Zanaatkar yetiştirilmesinde önemli katkısı vardır.
🙄 Toplumun büyük bölümü köylerde yaşar ve tarımla uğraşırdı. Tımar sistemi sayesinde üretimde devamlılık sağlanmıştır.
🙄 Konar göçer halk hayvancılıkla uğraşmıştır.
🙄 Osmanlı topraklarından geçen kervanlardan vergiler alınmıştır.
🙄 İsk¢n politikası ile Anadolu'da yaşayan Türkmenler fethedilen yerlere göç ettirildi ve bu sayede fethedilen yerlerdeki boş topraklar ekonomiye kazandırıldı, Rumeli'de kalıcılık sağlandı.

OSMANLI'DA ASKERİ YAPI

😎 Osman Gazi Söğüt'e yerleştiğinde ilk fetihleri gönüllü askerler ile yapmıştır. Orhan Bey zamanında ise yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur.
😎 Asker ihtiyacını karşılamak için I. Murat zamanında Pençik Sistemi ile Tımar Sistemi II. Murat döneminde Devşirme sistemi oluşturuldu.
😎 İlk denizcilik faaliyetleri Karesioğulları beyliğinin alınması ile oluşturuldu.

DEVŞİRME SİSTEMİ

Devşirme sisteminde gayrimüslimlerin çocukları küçük yaşta ailelerinin rızası ile alınır. Belli bir yaşa kadar Anadolu'da Müslüman bir ailenin yanına verilir. Çocuklar burada Türk örf ve adetlerini ve İslam'ın gereklerini öğrendikten sonra Acemi Oğlanlar ocağına alınırdı. Burada zeki olanlar Enderun Mektebine gönderilir kalanlar asker olarak yeniçeri olarak devam ederdi.
🙃 Yeniçeriler üç ayda bir Ulufe denilen maaş her padişah değişikliğinde Cülus Bahşişi alırlar.
🙃 Savaş zamanları dışında İstanbul un güvenliğini sağlarlar.
🙃 Askerlik süresince başka iş yapmak ve evlenmek yasaktı.

TIMAR SİSTEMİ

Osmanlıda toprakların büyük bölümü devlete aittir. Devlet bu toprakları belli yararlılık gösteren halka işletmesi karşılığı verirdir. Toprağı alan kişi toprağın sahibi değil sadece işletme hakkına sahiptir. Toprağı üç yıl ekmeyenden üretimin devamlılığı için toprağı alırdı. Bu kişiler gelirlerinin belli bir miktarı ölçüsünde devlete asker yetiştirirdi. Bu askerlere Tımarlı Sipahi (Cebelu) denir. Tımar sahibi yetiştirdiği askerin bütün ihtiyacını karşılar. Savaş zamanı orduya gönderir barış zamanı bulunduğu yerin güvenliğini sağlar. Tımarlı sipahiler Osmanlı ordusunun en kalabalık bölümünü oluştururdu.

Osmanlı bu sistem ile
😉 Üretimin devamlılığını sağlamıştır.
😉 Ordunun asker ihtiyacı hazineye yük olmadan karşılamıştır.
😉 Barış zamanı güvenliği sağlamıştır.
😉 Vergi toplamak kolaylaştır.

👉🏻DİVAN TEŞKİLATI (DİVAN-I HÜMAYUN (Bakanlar Kurulu)
Orhan Bey zamanında kurulmuş olan Divan Teşkilatı, devlet işlerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı en önemli yönetim organıdır. Padişaha devlet idaresinde yardımcı olurdu. Ancak son kararı padişah verirdi. (Danışma Meclisi Özelliği Gösterir.) Ayrıca çözülemeyen şeri ve hukuki davaların karara bağlandığı en yüksek mahkeme ve idari makamdı.

👉🏻SADRAZAM (VEZİR-İ AZAM) (Başbakan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı)
Padişahın vekili ve yardımcısıdır. Padişahın mührünü taşırdı. Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nden itibaren divana başkanlık etmeye başladı. Padişah sefere katılmadığı zaman orduyu komuta ederdi.

👉🏻VEZİRLER
Askeri ve siyasi konularda Sadrazama yardımcı olurlar.

👉🏻KAZASKER (Adalet Bakanı ve Milli Eğitim Bakanı)
Divan toplantılarında büyük davalara bakar, kadıların ve müderrislerin atamalarını yaparlardı.

👉🏻DEFTERDAR (Hazine ve Maliye B.)
Bütçenin hazırlanması ve devletin diğer mali işlerinden sorumludurlar. Devletin gelir ve giderlerinin hesaplanması işlerinden sorumludur.

👉🏻NİŞANCI (Özel kalem Müdürü)
Yazışma işlerinden sorumludur. Belgelere padişahın imzası demek olan tuğrayı çekmekle görevlidir. Ayrıca fethedilen yeni toprakların kayıtlarını tutar.

👉🏻REİSÜLKÜTTAP (Dış işleri Bakanı)
İlk dönemlerde nişancıya bağlıydı. Zamanla devletin dış işlerinden de sorumlu oldu. Her türlü devletlerarası yazışmadan sorumludur.

👉🏻ŞEYHÜLİSLAM (Diyanet işleri Başkanı)
Divan toplantılarında alınan kararların dine uygun olup olmadığına karar vermiştir. Şeyhülislamın verdiği kararlara "fetva" denilmektedir.

👉🏻KAPTAN-I DERYA (Deniz Kuvvetleri Komutanı)
Donanma komutanıdır. Kanuni zamanında divanın asıl üyesi olmuştur.

Melis Akyürek 2020-10-18 23:19:37 anında paylaştı.