Sosyal Bilgiler 5. Sınıf 6. Ünite Etkin Vatandaşlık - Halka Hizmet Veren Kuruluşlar - Ders Notu 25

Halka Hizmet Veren Kuruluşlar

İnsanların toplum h¢linde yaşamaya başlamaları bazı sorunları beraberinde getirmiştir. Toplumu oluşturan bireyler arasındaki anlaşmazlıklar ve güçlü olanların zayıflara haksızlık yapması bu sorunların en önemlilerini oluşturmuştur. Toplum yaşamını tehdit eden bu sorunların çözümü için güçlü bir otoriteye ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaç devlet denilen kurumun ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Devlet:
Sınırları belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insanların oluşturduğu siyasi olarak örgütlenmiş otoriteli düzendir. Devlet, görevlerini yerine getirmek için çeşitli örgütler oluşturmuştur. Bu örgütlere resmi kurum ya da resmi örgüt denilmektedir.

RESMİ KURUMLAR:
Devletin, toplumun eğitim, sağlık, güvenlik, barınma, beslenme, sağlıklı bir çevre gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurduğu kurumlara "resmi kurum" denir.
Resmi kurumlar: Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar, TBMM, Mahkemeler, Devlet okulları, Devlet hastaneleri Sağlık ocakları, Nüfus müdürlüğü, Valilikler, Kaymakamlık, Belediye, Muhtarlık gibi kuruluşlar resmi kurumlardır.

Resmi Kurum Özellikleri:
* Masrafları (giderleri) devlet tarafından karşılanır.
* Çalışanların tek amacı topluma hizmet etmek, toplumun sorunlarına çözüm bulmaktır.
* Çalışma şartları ve yöntemleri devlet tarafından belirlenir.
* Çalışanlar, hizmetlerinin karşılığında "maaş" denilen ücret alırlar.
* Çalışanlar arasında mevki(makam) ve görev farkı vardır.
* Resmi kurumlara kamu kurumları da denir. Çalışanlarına da "kamu görevlisi" ya da "memur" denir.

Toplumun Temel İhtiyaçlarını Karşılamak İçin Kurulan Resmi Kurumlar:

Eğitim Kurumları:

Toplumumuzun eğitim ve öğretim ihtiyacını karşılamak amacıyla oluşturulmuş kurumlarımızdır. Eğitim kurumlarımız Milli Eğitim Bakanlığıdır.

Milli Eğitim Bakanlığı;
Eğitim sisteminin belirlenmesinde, Okullarda okutulacak derslerin müfredatının hazırlanmasını ve uygulanmasını, Okul ihtiyacı olan yerleşim yerlerini tespit ederek okul yapılmasını, Okulu olmayan köylerdeki çocukları da en yakın okula taşıyarak toplumun eğitim ihtiyacını karşılamaya çalışmaktadır. Ülkemizdeki eğitim ihtiyacı şu eğitim kurumları tarafından sağlanmaktadır:
* Kreşler ve anaokulları,
* İlköğretim okulları,
* Ortaöğretim kurumları (Liseler)
* Üniversiteler,
* Sürücü kursları,
* Halk Eğitim Merkezleri,
* Açıköğretim Okulları.

Sağlık Kurumları:
Her toplum için sağlığın önemli bir yeri vardır. Sağlıksız nesillerin yaşadığı toplumlar ilerleyip kalkınamazlar. Bu nedenle ülkemizde de sağlığa önem verilmiştir. Devlet, topluma sağlık hizmeti vermesi için pek çok kurum oluşturmuştur. Sağlık kurumlarımız, insanların hastalıklardan korunması, teşhis ve tedavisi hizmetlerini vermek için kurulmuşlardır.

Bunların başlıcaları şunlardır:
* Sağlık Bakanlığı,
* Hastaneler,
* Sağlık Ocakları,
* Dispanserler,
* Sanatoryumlar,
* Tıp merkezleri,
* Sağlık evleri,
* Eczaneler,
* Doğum evleridir.

Adalet Kurumları:
Adalet, hakkın gözetilmesi ve yerine getirilmesi anlamına gelir. Haklı ile haksızın ayırt edilmesi adaletle sağlanır. Adalet karşısında güçlü ile güçsüz, zengin ile fakir eşit haklara sahiptir. Adalet, hukuk kurallarına göre bağımsız yargı sonucunda oluşur. Mahkemeler, vatandaşların birbirileriyle anlaşmazlıklarını çözmek, suçluları kanunlara dayanarak cezalandırmak amacıyla kurulmuşlardır.
Hakimler, savcılar, avukatlar; Adalet Bakanlığına bağlı olarak çalışırlar.
* Mahkemeler,
* karakollar,
* cezaevleri,
* Adli Tıp Kurumu,
* Anayasa Mahkemesi,
* Danıştay,
* Yargıtay gibi kurumları vardır.

Güvenlik Kurumlarımız:
Devletin kuruluş amaçlarının başında güvenlik gelir. Toplumun iç ve dış çatışmalardan ve saldırılardan korunması devletin temel görevlerindendir. Devlet pek çok güvenlik kurum oluşturmuştur.

Bunların başlıcaları şunlardır:
* İçişleri Bakanlığı
* Milli savunma Bakanlığı
* Türk Silahlı Kuvvetleri (Genelkurmay Başkanlığı)
* Polis Teşkilatı (Emniyet Genel Müdürlüğü)


Haberleşme Kurumlarımız:
Teknolojinin gelişmesi haberleşme ve iletişim imk¢nlarını artırmıştır.
* Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT),
* Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu,
* Cep telefonu operatörleri,
* Televizyon kanalları,
* İnternete bağlanma hizmeti veren firmalar
ülkemizde haberleşme ve iletişim ihtiyacımızı karşılayan kurumlara örnektir.


Yerleşme, Konut Edindirme ve Barınma Kurumları:
Kurulacak şehirlerin nerede kurulacağı, ev yapma izinleri, yolları, planlaması, bakıma muhtaç ve kimsesizlerin kalacak yerleri bu kurumlar tarafından yönetilir.
* Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
* Toplu Konut İdaresi Başkanlığı(TOKİ)
* Huzurevleri,
* Çocuk Esirgeme Yurtlar

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Sivil toplum kuruluşları toplumun birlik, beraberliği ve yardımlaşmasında önemli rol oynar. Toplumun farklı kesimleri yardım etme, yardım alma amacıyla bir araya gelerek birlik ve beraberlik örneği sergilerler. Sivil toplum örgütlerinin en önemli özelliği hizmetin para karşılığında değil de gönüllü olarak yapılmasıdır. Sivil toplum kuruluşları dernek, vakıf, sendika, birlik, oda adları altında faaliyet gösterirler. İnsanlar sivil toplum kuruluşlarına üye olup faaliyetlerine katılabilirler. Çalışmalara maddi ve manevi katkılarda bulunabilirler. Ayrıca sivil toplum kuruluşlarını desteklemek için üye olmak şart değildir. Hayırsever insanlar istediği zaman istediği sivil toplum kuruluşuna yardımda bulunabilirler.

ÜLKEMİZDE BAŞLICA SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI:
Bir toplumda sivil toplum kuruluşlarının fazla ve çeşitli olması toplum için yararlıdır. Ülkemizde yakın amaçlarla çeşitli alanlarda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları vardır.

Eğitim Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV)
* Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV)
* Milli Eğitim Vakfı (MEV)
* Çağdaş Eğitim Vakfı (ÇEV)
* Türk Eğitim Vakfı (TEV)
* Özel Eğitime Muhtaç Çocuklara Yardım Derneği (ERAM)
* Türk Eğitim Derneği (TED)
* Türkiye Can Çocuklar Eğitim Koruma ve Yaşam Vakfı (CANEV)
* Darüşşafaka

Sağlık Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* Kızılay
* Yeşilay
* Türk Kalp Vakfı
* Türk Böbrek Vakfı
* Sigarayla Savaşanlar Vakfı
* Lösemili Çocuklar Vakfı
* Türk Diyabet Vakfı
* Fiziksel Engelliler Vakfı
* Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* Mehmetçik Vakfı
* Türk Hava Kurumu
* Kızılay
* Darülaceze

İnsan Hakları Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* İnsan Hakları Derneği
* Kadın Haklarını Koruma Derneği
* Sokak Çocuklarını Koruma Derneği
* Tüketicileri Koruma Derneği
* Umut Çocukları Derneği

Doğal Afetlerde İlk Yardım ve Arama Kurtarma Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* Kızılay
* AKUT (Arama Kurtarma Timi)
* Arama Kurtarma Araştırma Derneği
* Acil Tıp Derneği

Çevre Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* TEMA Vakfı (Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma Vakfı)
* Doğal Hayatı Koruma Derneği
* Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL)
* Türkiye Çevre Koruma Vakfı (ÇEVKO)
* Türkiye Tabiatını Koruma Derneği
* Deniz Temiz Derneği
* Türkiye Çevre Koruma ve yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK)
* Yeşil Barış Örgütü (Greenpeace)

Bilim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren Kuruluşlar:
* Bilim ve Sanat Vakfı (BİSAV)
* Türk Zeka Vakfı (TZV)
* Tarih Vakfı
* Türkiye Bilişim Vakfı

Melis Akyürek 2021-04-27 23:43:07 anında paylaştı.