KUTLUK DEVLETİ (682 – 745)

I.Göktürk Devleti yıkılınca Çin egemenliğine giren Türkler her fırsatta bağımsızlık için ayaklandılar ve Kutluk adındaki bir kahraman yönetiminde bağımsızlıklarını kazandılar.630-680 Göktürklerin fetret devridir ve Orhun Yazıtlarında anlatılır

Devletin kurucusu Kutluk Kağan’dır.
Kutluk Kağan, Türk boylarını bir araya getirdiği için derleyen, toparlayan anlamına gelen “İlteriş” unvanı almıştır.
Kutluk Kağan, Türklerin 630-680 yılları arasında 50 yıllık “esaret” dönemini sona erdirmiştir.

İlteriş Kağan, Türklerde (yuğruş: vezir) ilk defa danışmanlık görevini bir devlet adamına (Tonyukuk) vermiştir.

İlteriş Kağan’ın ardından hükümdarlığa gelen Kapgan Kağan dış politikada üç aşama belirlemiştir:

• Çin’i sürekli itaat altında tutabilmek için baskı uygulamak.
• Çin’de dağınık haldeki Türkleri bir araya toplamak.
• Orta Asya’daki Türkleri bir çatı altında toplamak.

Bilge Kağan devrinde II. Göktürk (Kutluk) Devleti; Kırgızlar, Uygurlar ve Basmillerle yaptığı savaşların sonucunda her yıl adı geçen bu devletleri vergi ödemesi koşuluyla kendine bağlamıştır.

II. Göktürk Devleti 745 yılında yıkılınca yerine Uygur Devleti kurulmuştur.
Orhun, Talas, Yenisey, Tola ırmakları çevresinde bulunan yazılı belgeler Bilge Kağan’ın oğlu Yuluğ Tigin tarafından diktirilmiştir.

Kendilerine ait Köktürk alfabesini kullanmışlardır.
Madeni parayı kullanan ilk Türk devletidir.
Posta teşkilatını kurmuşlardır.

Türk tarinin ilk yazılı eserleri olan Orhun Kitabeleri bu dönemde yazılmıştır.
Orhun Kitabeleri; Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan adına dikilmiştir.

Kutluk Devleti Sınırları

Kutluk Devleti kuruluşundan itibaren sınırlarını genişletmiş ve yıkılışa kadar çok geniş sınırlara ulaşmıştır. Çin topraklarını egemenliği altına alarak geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Kuzeyde Sibirya, Güneyde İran ve Tibet, batıda hazar denizine kadar ulaşmıştır. Topraklar içinde Türkeşler, Karluklar, Ötüken, Çin Türkeli, Mançurya, Moğolistan toprakları bulunmaktadır.

Ataman Bey 2023-05-06 07:44:34 anında paylaştı.