KÜL TİGİN YAZITI
Aykut Hoca paylaştı.
Hazırlayan: Osman Kürşat SERTTÜRK
Kül Tigin Yazıtı,Kül Tigin'in ağabeyi ve Köktürklerin Büyük kağanı Bilge Kağan tarafından kardeşi adına, ona duyduğu minneti göstermek amacıyla dikilmiştir. Türkologların "Orhun Yazıtları" olarak adlandırdıkları yazıtlardan biri olan Kültigin Yazıtı, Türk dilinin en eski yazıtlarından biri olup 1889 yılında Rus etnograf Nikolay Yadrintsev tarafından Orhun vadisinde "Bilge Kağan yazıtı" ile birlikte bulunmuştur.
Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen tarafından çözülen "Kültigin Yazıtı", dört yüzlü bir yazıttır ve muhtemelen 732 tarihinde dikilmiştir. Üç yüzünde Köktürkçe metin bulunurken batı yüzünde Çince metin bulunur.
Büyük Türk kağanı Kül Tigin 731yılında vefat etmiş aynı yıl yuğ merasimi yapılmıştır. Yuğ merasimine başta Çinliler başta olmak üzere bütün komşularından katılım olmuştur. Çin imparatoru Xuan Zong, törene katılması için elçiler gönderdiği gibi bir anıt yapılmasını, Kül Tigin'in başarılarının üzerine resmedilmesi için altı usta göndermiştir. Yazıtın batı yüzündeki yazı, bizzat Çin imparatoru Xuan Zong'un ifadesidir. Bilge Kağan da aynı yazıtın diğer yüzlerine runik harfli Köktürkçe metni yazdırmıştır. Yazıcısı ise Bilge Kağan'ın oğlu ve Kül Tigin'in ise yeğeni olan Yollug Tigin'dir.
Gerek Türkçe gerek Çince metin Tang Hanedanlığı ve Köktürk Devleti arasındaki ilşkilere değinir. Metinde genel itibariyle Çin-Türk ilişkilerinden, Çin imparatorları ile Türk kağanları arasındaki yakın dostluktan,Türk kağanlarının başarılarından, saygın kişiliklerinden ve Kül Tigin'in vefatından bahsedilir. Ayrıca Bilge Kağan'ın kardeşinin ölümünden derin üzüntü duyduğu, onu kağanlara yakışır bir törenle defnettiği ve Çin'den ustalar getirip olağanüstü güzellikte bir mezar ve yazıt diktirdiği anlatılır.
Aykut Hoca 2020-08-04 15:32:12 anında paylaştı.