Mantık Nedir?

Mantık, belirli bir veri kümesine dayalı makul sonuçlar geliştirmek için bir araçtır. Mantık duygudan arınmış ve bilginin en saf haliyle çok özel olarak ilgilenir.
Mantık çalışmasında gayri resmi mantık, biçimsel mantık, sembolik mantık ve matematiksel mantık gibi birçok alt küme vardır.

Gayri Resmi Mantık:
Gayri resmi mantık, günlük muhakeme ve argüman analizinde kullanılan moddur. Gayri resmi mantık iki tür akıl yürütmeden oluşur: tümdengelim ve tümevarım.

Tümdengelim:
Tümdengelimli akıl yürütme, büyük bir kümedeki bilgileri kullanır ve bu bilgileri o kümenin herhangi bir üyesine uygular.

Örneğin:

Tüm Türk öğretmenler sıkıcı (büyük kanıt veya öncül)
Bengü bir bir Türk öğretmendir (küçük kanıt veya öncül)
Bu nedenle, Bengü sıkıcı (sonuç)

Büyük öncül bir meslek mensubuna ilişkin açıklama yapmaktadır. Küçük öncül bu mesleğin bir üyesini tanımlar. Sonuç, Bengü'nün bir mesleğin üyesi olduğu için, mesleğe bir bütün olarak atfedilen özelliklere sahip olması gerektiğini beyan eder.

Tümevarım:
Başka bir mantıksal akıl yürütme türü tümevarımsaldır. Tümevarımsal akıl yürütme, daha geniş ve genel bir sonuç oluşturmak için belirli verileri kullanır. Tümdengelimli akıl yürütmenin tersi olarak kabul edilir.

Örneğin:

Dün sabah 7: 15'te iş için ayrıldınız ve zamanında işinize vardınız.
Bugün saat 07: 15'te işten ayrıldınız ve zamanında işinize vardınız.
Bu nedenle, 07: 15'te ayrılırsanız, her zaman işinize zamanında ulaşacaksınız.
Bu örnekte, küçük bir veri setimiz var (iki gün zamanında işe varıyoruz) ve bunun her zaman böyle olacağı sonucuna vardık.

Sorunlar:
Bu örneklerle ilgili bazı sorunlar fark etmiş olabilirsiniz. Tüm Türk öğretmenler kesinlikle sıkıcı değildir ve trafik her zaman aynı değildir.

Tümdengelimli akıl yürütme doğrulanabilir olmalıdır. Hepsi yerine, 'çoklukla' veya 'bazıları' gibi kelimeler kullanırsanız, daha kabul edilebilir olur.

Tümevarımsal muhakeme çok fazla veri gerektirir. Ne kadar çok veri sunarsanız, doğru sonuca ulaşmak o kadar kolay olur. Ne kadar çok veri olursa, sıçrama o kadar kısa olur. Sürüş süresi ile ilgili iki veri noktası yeterli değildir. Trafik yoğunluğu günden güne değişebilir.

Mantiksal hatalar:
Hatalı Örnekleme: İş için zamanında varmaya ilişkin argümanımız hatalı bir örnek kullanır. Bütünü temsil etmeyen sadece iki veri noktamız var. (Her iki gün güneşliydi, arabanızı kardan temizlemeniz gerekmiyordu veya yolda kaza olmamıştı.)

Yanlış İkilem: Çoğunlukla basitleştiriyoruz. Yanlış bir ikilem, sadece iki seçeneğin olduğunu gösterir. Örneğin, 'Biz bizimle ya da bize karşısınız' ifadesi yanlış bir ikilemdir. Üçüncü seçenek kayıtsızlıktır.

Her gün aynı saatte iş için ayrılırsanız, zamanında varacağınıza inandığınız için aptal olduğunuzu söylemek yerine, veri eksikliğini belirtmek mantıksal hatadır.

Bengü Yılmaz 2020-05-02 14:09:14 anında paylaştı.