T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK UYANAN AVRUPA SARSILAN OSMANLI DERS NOTU 2

<p>Osmanlı Devleti’˜nin 19.yüzyıl boyunca sarsılmasına ve 20.yüzyıl başlarında dağılmasına neden olan iki önemli olay vardır. Bunlardan biri <strong>Sanayi İnkılabı,</strong> diğeri de <strong>Fransız İhtilal®</strong>'dir. Sanayi İnkılabı ekonomik olarak gerilemesine neden olmuş, Fransız İhtilali ise siyasi olarak dağılışını hızlandırmıştır.</p><p><strong>Sanayi İnkılabı</strong> ile Osmanlı ülkesi uluslararası ortak pazara dönüştü. Osmanlı pazarları Avrupa’˜dan gelen ucuz ürünlerle doldu. insanlar, ucuz ithal mallara yönelince yerli esnaf zarar etti ve üretimini durdurdu.</p><p>Böylece Osmanlı sanayisi çöktü. Ekonomi bozuldu. Devlet bütçesi açık vermeye başladı. Devlet, açığı kapatmak için halktan toplanan vergilerin miktarını arttırma ve yeni vergiler koyma yoluna gitti. Bu durum halkın tepkisine neden oldu. Ekonomik çöküş toplumu sosyal açıdan da huzursuz etti.</p><p>Devlet, giderlerini Avrupa'dan borç alarak karşılamaya çalışmış ancak zamanla aldığı borçları dahi ödeyememiştir. Avrupalı devletler alacaklarını tahsil etmek için <strong>Düyunu Umumiye İdaresini </strong>kurmuşlar ve Osmanlı Devletinin gelir kaynaklarına el koymuşlardır. Bu durum devletin ekonomik bağımsızlığına zarar vermiştir.</p><p><strong>Osmanlı ekonomisini bozan nedenleri kısaca şöyle sıralayabiliriz.</strong></p><p>1- <strong>Coğrafi Keşiflerle</strong> ticaret yollarının değişmesi</p><p>2- Avrupalı devletlere <strong>Kapitülasyonların</strong> verilmesi</p><p>3- <strong>Sanayi</strong> <strong>İnkılabı </strong>ile Osmanlı ülkesinin Avrupalı devletlerinin pazarı haline gelmesi</p><p>4- <strong>Düyunu Umumiye İdaresi</strong> ile Osmanlının gelir kaynaklarına el konulması</p><p><strong>Fransız İhtilali </strong>ile ortaya çıkan milliyetçilik akımı her milletin kendi devletini kurmasını öngörüyordu. Bu düşünce Osmanlı gibi çok uluslu devletlerde azınlık isyanlarının çıkmasına neden oldu. Osmanlı Devleti <strong>azınlık isyanlarını</strong> önlemek ve dağılmayı durdurmak için çeşitli <strong>ıslahatlar</strong> yaptı ve bazı fikir akımları ortaya attılar.</p><p><strong>ISLAHATLAR</strong></p><p><strong>Tanzimat Fermanı(1839):</strong> Amaç, Avrupa'nın Osmanlı iç işlerine karışmasını önlemek, milliyetçilik akımının etkilerini azaltmak ve azınlıkların devlete bağlılıklarını arttırmaktır. Önemi: Osmanlı Devleti’˜nde anayasal düzene geçişin ilk aşamasıdır. Kanun gücünün üstünlüğü kabul edilmiştir.</p><p><strong>IsIahat Fermanı(1856):</strong> Amaç, Avrupalı devletlerin desteğini almak, Avrupalıların azınlıkları bahane ederek içişlerimize karışmalarını önlemektir. <strong>Azlnlık </strong>hakları genişletilmiş ve Müslümanlarla eşit hale getirilmiştir.</p><p><strong>I.ve II. Meşrutiyet(1876-1908): </strong>Amaç, azınlık isyanlarını sona erdirmek ve devletin dağılmasını önlemektir. Kanunu Esasi (anayasa) hazırlanmış ve meşrutiyet ilan edilmiştir. I. Meşrutiyetin ilanında Jön Türkler, II. Meşrutiyetin Alanında İttihat ve <strong>Terakki Cemiyeti </strong>etkili olmuştur. Halk ilk kez seçme ve seçilme yetkisini kullanarak yönetime katılmıştır.</p><p><strong>FİKİR AKIMLARI</strong></p><p><strong>Osmanlıcılık:</strong> Osmanlı Devleti’˜ni oluşturan bütün milletleri adalet, eşitlik, ilkeleri ile bir arada tutup Osmanlılık duygusuna sahip bir toplum oluşturmayı ve azınlık isyanlarını önlemeyi amaçlamıştır. Balkan Savaşları sırasında Balkan milletlerinin isyan ederek Osmanlı'dan ayrılmasıyla geçerliliğini kaybetmiştir. Meşrutiyetin ilan edilmesinde etkili olmuştur.</p><p><strong>İslamcılık (Ümmetçilik):</strong> Devleti ve milleti bir arada tutan en önemli bağın din olduğu düşünülerek tüm Müslümanları halifenin etrafında toplamayı amaçlamıştır. I. Dünya Savaşında halifenin cihat etmesine rağmen bazı Müslüman Arapların ingilizlerle birlikte hareket etmesi ile uygulanabilirliğini yitirmiştir.</p><p><strong>Türkçülük(Turancılık): </strong>Bütün Türkleri milli bir duygu ile birleştirerek tek bayrak altında toplamayı amaçlamıştır. Özellikle II. Meşrutiyet döneminde milliyetçilik isyanlarına tepki olarak doğmuştur. Bu akım özellikle Kurtuluş Savaşında milli birlik ve beraberliğin sağlanmasında etkili olmuştur.</p><p><strong>Batıcılık:</strong> Osmanlı Devletinin Batı karşısındaki gerilemesine bağlı olarak ilk ortaya çıkan akımdır. Osmanlı Devletini kurtuluşunun tüm kurumları ve yaşam biçimiyle batılı bir devlet olmakla sağlanacağını savunmuştur. Bu akım Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan inkılaplarda kendini göstermiştir.</p><p><strong>Bilgi: </strong>Fikir akımları Osmanlı Devletinin dağılmasını önleyememiştir.</p>

DOĞAN Hoca 2020-03-26 18:52:40 anında paylaştı.